Rozważmy następującą sytuację. Krzysztof przed ślubem z Anną otrzymał od rodziców w darowiźnie nieruchomość. Stanowiła więc ona jego majątek osobisty. Po ślubie pomiędzy małżonkami powstała wspólność majątkowa, więc od tej pory uzyskiwane przez nich dochody były wspólne. Oboje mieli dobrą pracę, więc szybko odłożyli wystarczającą ilość pieniędzy na budowę domu. Z uwagi na to, że działka budowlana, której właścicielem był Krzysztof, była nieużytkowana, małżonkowie postanowili właśnie na niej rozpocząć budowę domu. Na ten cel wydatkowali znaczną kwotę pieniędzy, która w całości pochodziła z majątku wspólnego (pieniądze zarobione przez nich po ślubie). Niestety po jakimś czasie małżonkowie rozwiedli się i powstała konieczność podziału zgromadzonego majątku wspólnego. Krzysztof twierdzi, że dom jest jego, bo stoi na jego nieruchomości, a Annie z tego tytułu nic się nie należy. Kto poczynił nakłady na czyj majątek? Czy Krzysztof ma rację?
Czym są nakłady?
W podanym przykładzie dom faktycznie stanowi własność Krzysztofa, gdyż jest on wyłącznym właścicielem gruntu, na którym został on posadowiony. Nie jest jednak prawdą, że Annie z tego tytułu nic się nie należy. Małżonkowie bowiem dokonali nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty Krzysztofa. Za nakłady i wydatki uznać należy wszystkie przysporzenia na rzecz jednej masy majątkowej, dokonane z uszczerbkiem dla drugiej masy majątkowej. Będą nimi zatem środki pieniężne wykorzystane na zakup materiałów budowlanych. Będzie nim również wartość osobistych świadczeń małżonka przy dokonywaniu budowy czy remontu (np. samodzielne malowanie ścian).
Ustalanie wartości nakładów
Zasadą jest, że każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Annie należy się więc zwrot nakładów – w takim stosunku, w jakim przysługuje jej udział w majątku wspólnym (najczęściej ½). Trzeba zatem ustalić ich wysokość. Można wyróżnić trzy koncepcje ustalenia wartości nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty małżonka:
1) zwrot kwoty nominalnej (przykładowo jeżeli budowa domu kosztowała 200.000,00 zł, to Anna ma roszczenie o zwrot kwoty 100.000,00 zł);
2) ustalenie wartości nakładów w formie ułamka i odniesienie do obecnej ich wartości (przykładowo jeżeli budowa domu kosztowała 200.000,00 zł i została w całości sfinansowana z majątku wspólnego, a obecna jego wartość to 600.000,00 zł., to Anna ma roszczenie o zwrot kwoty 300.000,00 zł);
3) dokonanie waloryzacji nakładu przy zastosowaniu np. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (w takiej sytuacji należałoby ustalić ilu przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniom odpowiadała kwota 200.000,00 zł w dacie ponoszenia wydatku. Jeżeli byłoby to 100 miesięcznych pensji, to rozliczany nakład należy ustalić, mnożąc obecne przeciętne miesięczne wynagrodzenie razy 100. Roszczenie Anny będzie wynosiło połowę uzyskanej kwoty).
Przyjęta przez sąd metoda ustalania wartości nakładu powinna w każdym przypadku uwzględniać zasadę dobra dziecka.
Spłata długu
Powyższe reguły stosuje się również do sytuacji, w której dług jednego z małżonków został spłacony ze środków pochodzących z majątku wspólnego. Przykładowo Krzysztof na zakup nieruchomości, która stanowiła jego majątek osobisty, zaciągnął kredyt. Kredyt ten był spłacany już ze środków wspólnych po ślubie. Zatem Krzysztof będzie zobowiązany do zwrotu równowartości takiego przysporzenia.
Jeżeli nadal wydaje się to zbyt skomplikowane i potrzebujesz pomocy przy rozliczeniu nakładów, możesz umówić się na konsultację.