To, kto dziedziczy po ojcu lub innym członku rodziny, zależy od wielu okoliczności. Przede wszystkim od tego, na jakiej podstawie dziedziczenie następuje. Dziedziczenie może być ustawowe lub testamentowe (więcej przeczytasz o tym w artykule o stwierdzeniu nabycia spadku). W testamencie to spadkodawca określa, kto dziedziczy i w jakiej części. Bez analizy dokumentacji nie pomogę Ci zatem przy dziedziczeniu testamentowym. Mogę Ci jednak wskazać kolejność dziedziczenia przy dziedziczeniu ustawowym, choć i tutaj wszystko zależy od okoliczności.
Jeżeli chcesz poznać ogólne reguły dziedziczenia ustawowego, przedstawię Ci kilka możliwych sytuacji.
DZIECI I MAŁŻONEK
Naszym spadkodawcą niech będzie Jan Kowalski. Jan Kowalski miał żonę i dzieci. Kto zatem dziedziczy po ojcu, Janie Kowalskim?
Po Janie Kowalskim będą dziedziczyć żona oraz dzieci w częściach równych. Część przypadająca żonie nie może być jednak mniejsza niż ¼ całości spadku. Co to oznacza?
Jeżeli jest jedno dziecko, dziedziczy ono połowę spadku. Drugą połowę dziedziczy żona. Przy dwójce dzieci – każdy otrzyma 1/3 całości spadku. Przy trójce dzieci – każdy otrzyma ¼ całości spadku. W tych sytuacjach sprawa jest prosta. Wszyscy dostają tyle samo, a małżonek ma tą minimalną ¼ spadku. Inaczej będzie przy większej ilości dzieci. Jeżeli małżeństwo miało czworo dzieci, dziedziczenie będzie wyglądało tak:
- Żona – ¼ całości spadku;
- Dzieci – pozostałe ¾ spadku dzieli się między czwórkę dzieci. Zatem każde dziecko otrzyma 3/16 spadku.
Jak widać, nie są to już równe części między żoną a dziećmi.
Oczywiście jeśli Jan Kowalski nie ma żony – wszystko dziedziczą dzieci.
Ważne: należy zaznaczyć, że jeżeli któreś z dzieci spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku*, jego udział będzie przypadał jego dzieciom (zstępnym).
*otwarcie spadku oznacza moment śmierci spadkodawcy
DZIECKO POZAMAŁŻEŃSKIE - DZIEDZICZENIE
Co w przypadku, gdyby nasz Jan Kowalski miał dziecko pozamałżeńskie? Czy dziedziczyłoby ono po ojcu? Kto dziedziczyłby po ojcu?
Dziecko pozamałżeńskie traktuje się tak samo, jak dziecko z małżeństwa. Ustawa traktuje każde dziecko tak samo.
MAŁŻONEK I BRAK DZIECI
Załóżmy, że Jan Kowalski nie ma dzieci ze swoją żoną. Jaka wtedy będzie kolejność dziedziczenia? Czy wszystko odziedziczy żona?
Nie wygląda to w ten sposób. W przypadku braku dzieci do spadku z mocy ustawy powołani są małżonek i rodzice zmarłego. Zawsze dziedziczą oni w ten sam sposób:
- małżonek otrzymuje ½ całości spadku;
- każde z rodziców otrzymuje po ¼ całości spadku.
Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, dziedziczy małżonek i matka spadkobiercy (obie po połowie).
Jeżeli do spadku poza małżonkiem powołani są rodzice spadkodawcy, jego rodzeństwo lub ich dzieci, małżonek zawsze dziedziczy połowę spadku.
Jest jedna sytuacja, w której wszystko dziedziczy żona zmarłego. Kiedy ma to miejsce? Wtedy, gdy brak jest rodziców spadkodawcy, jego rodzeństwa i ich dzieci.
BRAK MAŁŻONKA I DZIECI
Jaka jest kolejność dziedziczenia, jeżeli Jan Kowalski nie miał żony i dzieci? Cały spadek dziedziczą jego rodzice w częściach równych (tj. po połowie). W przypadku, gdy jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, jego część dziedziczy rodzeństwo spadkodawcy w częściach równych. Jeżeli zmarły nie miał już żadnego z rodziców, wszystko dziedziczy jego rodzeństwo. Jeżeli natomiast ktoś z rodzeństwa nie żyje, jego część otrzymają jego dzieci.
Może dojść do sytuacji, w której po zmarłym dziedziczą nawet jego dziadkowie. W to nie będziemy się jednak zagłębiać. Ustalenie kolejności dziedziczenia bywa trudne. Wszystko zależy od okoliczności danej sprawy.
Jeżeli po przeczytaniu tego wpisu nadal nie wiesz, kto dziedziczy po ojcu, być może Twój przypadek jest nieco bardziej skomplikowany. Warto w takim wypadku skorzystać z pomocy profesjonalisty, który powinien:
- przeanalizować dokumentację i Twoje drzewo genealogiczne;
- wskazać Ci rozwiązanie – tj. kto dziedziczy, w jakich częściach, co możesz lub powinieneś zrobić w dalszej kolejności.